De diepe denker Friedrich Nietzsche trok eens de wereldwijde aandacht met zijn uitspraak: God is dood. Of hij daar gelijk in had, zullen wij helaas nooit te weten komen. Hoe zou je zo’n stelling ook moeten controleren? Niemand heeft zijn nummer, en was het wel bekend, dan kan het zijn dat God gewoon nog in leven is, maar zijn gsm leeg. Of zijn beltegoed op, kan hij niet terugbellen. Weet je nog niks.
Toch houdt de provocatie van de filosoof mij al jaren bezig. Dat heeft er ook mee te maken dat Nietzsche reageert op het beroemde boek van mijn naamgenoot Paul. Of Paulus, zoals in mijn paspoort staat.
Die Paul had ook al zo’n vlotte pen. Dertien brieven schreef hij. Vanuit de gevangenis. Ze zijn opgenomen in de grootste bestseller uit de menselijke geschiedenis. Ik heb zijn teksten laatst weer eens doorgenomen. Het is ontzettend jammer dat de kerk ze niet begrijpt. Want je kunt er een boel uithalen.
Volgens Paul is God dus wel levend. Die kan niet dood. Het probleem waar de schrijver mee kampte: we hebben het hier over een onzichtbare kracht, waar wij op aarde alleen de gevolgen van ondervinden. Hoe toon je zoiets aan? Al kun je met taal een boel bereiken, je kunt er geen bewijzen mee scheppen.
Paul koos voor personificatie. Hij gaf de hoofdpersoon van zijn vertellingen de belangrijkste kenmerken van God mee. Zoals het weermannetje de eigenschappen van het weer verbeeldt.
Hij ging er vanuit dat zijn lezers zich met de hoofdpersoon zouden identificeren. Dat ze hem zouden imiteren. De figuur is wijs, rechtvaardig, beheerst en zachtmoedig. En op zijn arm prijkt een tattoo met hoop, geloof en liefde.
Zijn inspiratie haalde Paul uit een verlichtingservaring. Een shift in consciousness, zoals Eckhart Tolle dat zou noemen. Hij gunde zijn medemens ook dat geluk. Om helemaal cool te zijn. Vandaar zijn gebruiksaanwijzing om God te ervaren.
De schrijver wist meteen een groot publiek te enthousiasmeren. En hij inspireerde nog vier scribenten wiens vertellingen aan het boek zijn toegevoegd. Die schrijven vanuit een andere invalshoek, waardoor het heel authentiek overkomt allemaal. Het lijkt nu net of de hoofdpersoon echt bestaan heeft.
Was mijn overovergrootopa niet zo’n goede verteller geweest, dan had er niemand van Christoffel gehoord.
Kort en goed. De held beleeft allerlei avonturen en dan, -stop hier onmiddellijk met lezen als je de afloop van het spectaculaire relaas niet wilt weten-, zijn de mensen dat heilige gedrag van hem helemaal zat en wordt hij aan het kruis gespijkerd.
Als je de biografie tot zover leest moet je Nietzsche gelijk geven. Waar is waar. God is dood. Maar. Wat is er nu zo fantastisch aan het verhaal: Hij staat na drie dagen weer op en leeft vrolijk verder. Dat nu, gaat er bij de Duitse denker niet in.
Wat wil de schrijver wel met deze wonderlijke afloop overbrengen? In elk geval geeft hij er heel duidelijk het verschil tussen lichaam en geest mee aan. Het ene vergaat, het andere blijft bestaan. En met dat onderscheid legt hij nog iets uit. Alles waarvan je bij jezelf de oorzaak niet snapt, het onzichtbare, ofwel het leven zelf, dat is bewustzijn. Dat is God.
De rest, je gedachten, je geconditioneerde gedrag en alles, dat is als een droom. Daar kun je uit ontwaken.
Vandaar dat de hoofdpersoon wederopstaat uit het graf. Om zijn spannende avonturen voort te zetten. Het gaat Paul dus niet om de mens Chris, maar om het gedrag-sjabloon. Dat blijft bestaan.
Daar kunnen jij en ik op elk moment instappen. En iedereen kent het gevoel. Het laat zich het best omschrijven als: innerlijke vrede. Het komt soms vanzelf op. Als je tussen twee gedachten bent bijvoorbeeld. Op zo’n moment ben je puur bewustzijn. Je ervaart het ook als je precies doet wat je voelt dat je moet doen. Dan gaat alles ineens vanzelf.
Als je deze bewustzijnsstaat herkent, dan ben je vrij. Want dan kun je daarvoor kiezen en je op elk moment Go(e)d voelen.