Laatst wilde ik het ‘ontwaken’ aan de man brengen. We zaten met een groepje in het Kralingse bos. Aan een picknicktafel. Een van de kinderen vroeg wat ik te melden had. Hij twijfelde of hij zou blijven of een hut gaan bouwen. ‘Ik ken een truc waardoor je je altijd goed voelt’, antwoordde ik. Hij ging weer op het bankje zitten. ‘Kijk’ zei ik, ‘je hebt slapen, dromen en wakker. En uit wakker, zoals nu, kun je ook ontwaken. Dus wat je hier allemaal om je heen ziet: de bomen, je moeder en alles, dat is net als een droom.’
Daniël bleef.
‘Het geheim komt bij de indianen vandaan. Uit Amerika.
De Toltekenstam heeft het ontdekt. Hoe je uit deze droom kunt ontwaken. Zal ik het zeggen?’
Waar wachtte ik nog op, keek Daniel.
‘Door te spelen. Altijd. Het doel van de mens is om te spelen.’
Daniël geloofde dat wel. Hij wenkte Max. Ze gingen een hut bouwen.
Het overtuigen ging vandaag vlotter dan verwacht. Nu alleen de volwassenen nog.
‘De beschaving van de Tolteken bloeide in de twaalfde en dertiende eeuw. Volgens hen is het doel van het leven om plezier te hebben. Om te spelen. Dat is ons geboorterecht. Wie wil lijden moet dat vooral doen, maar het hoeft niet.
Maar wat doen wij? Wij geloven dat we alle ellende moeten verdragen en dat we daar op een later moment voor zullen worden beloond. Dat danken we aan onze religies. Die hebben ons een hemel na de dood beloofd. Totale onzin natuurlijk! Uit die droom moeten we ontwaken. Als je daarvoor kiest voel je je altijd goed.’
Ik wees naar het grasveld. ‘Op het reggae festival stond ik een paar weken terug in een lange rij. Eerst voor een muntje. Toen voor een biertje. De mensen noemden het een ramp. Verschrikkelijk was het! Terwijl. In mijn rij hoefde je helemaal niet te wachten. Daar stond je lekker in de zon en je voerde leuke gesprekken.’
Ze keken me teleurgesteld aan. Je bedoelt dat alles met een beetje fantasie goed komt? Waarop ze me met honderd voorbeelden bekogelden van vreselijke rampen die ze hadden beleefd. Dat was allemaal voor niets geweest?!
‘Juist niet’, pareerde ik als de heilige Jodocus van de Tempelberg. ‘Je moet die drama’s gebruiken. Ze schudden je wakker. Bij de eerstvolgende tegenvaller zeg je: Ik kap ermee met dat lijden. Het hoeft helemaal niet. De indianen zeggen het zelf.’
Ze keerden me de rug toe. Ik mocht niets meer zeggen.
Toen werd het zwart voor mijn ogen. Het hoofd van Saruma liep rood aan, haar ogen puilden uit. Mijn handen omklemden haar strot. Nog net op tijd ontwaakte ik.
Deze lezing had ik voorbereid.
Volgens de Tolteken, een beschaving uit Midden Amerika, zijn we op de wereld om te spelen en plezier te hebben. We zijn hier niet op aarde om te lijden, maar om gelukkig te zijn.
In het boek Meesterschap in liefde schrijft Don Miguel Ruiz:
Wie wil lijden mag dat gerust doen, maar nodig is het niet. Waarom de meeste mensen denken dat het wel de bedoeling is om te lijden danken we aan ons geloofssysteem. De religies hebben ons dat verteld. Dat het loont. We worden er na de dood voor beloond, in de hemel.
De meeste mensen hebben inmiddels wel door dat de hemel een fantasie is van de kerk. Maar het lijden willen ze nog niet opgeven. Zodoende blijven ze hun eigen hel op aarde creëren.
Waarom? Ik begrijp het eerlijk gezegd ook niet.
Ruiz suggereert dat het komt doordat we in een gezamenlijke droom leven, die we van onze ouders en onze omgeving overnemen.
Als je daarmee breekt en de verantwoordelijkheid neemt voor je eigen daden kun je gewoon hier in de hemel leven. Dat was mij ook al opgevallen, vandaar de naam van mijn bedrijf Earth=Heaven.
Het gaat erom te ontwaken. Bewust te worden.
Dat wat wij kennis noemen is niet meer dan een beschrijving van de gezamenlijke droom.
Ofwel alle kennis is subjectief. Als het je doel is om gelukkig te zijn gaat het eerder om wijsheid dan om kennis. Dat is iets anders.
Wijsheid heb je nodig om in te zien dat kennis relatief is. Met wijsheid doorzie je de droom. Wijsheid leidt naar vrijheid. Als je wijs bent ben je vrij om je eigen geest te gebruiken en je eigen leven te leiden.
Als je ontwaakt, ofwel wijs wordt, hoef je je niet meer anders voor te doen dan je bent.
Je accepteert jezelf.
En anderen. Die dring je je mening niet op en je voelt geen aandrang ze te veranderen. Je bent niet gehecht aan het verhaal over jezelf. Je imago.
Je accepteert je eigen lichaam met al zijn eigenaardige wensen. Die heel erg lijken op die van een dier. Dat vind je niet erg. Je respecteert je instincten, maar ook
luister je naar je hart, de stem van je ziel.
Je saboteert je geluk niet. Je hebt geen schuldgevoelens, je oordeelt niet.
Zo vervallen al je gedachten die je ongelukkig maken. Alles wat je lol verpest valt weg.
Je geeft je zogezegd over aan je eigen aard. Aan God.
Als je wijs bent kies je de gemakkelijkste weg. Je bent jezelf.
Want als je je verzet tegen hoe het is, de wereld, dan lijd je.
Dus. Daar stop je mee. Met je verzetten.
In de mystieke scholen noemen ze dat ontwaken. De wonden die je in je leven hebt opgelopen, doorzie je, ze bepalen niet meer hoe je de dingen ziet. Je kunt overal zonder emotie naar kijken. Als je ontwaakt zie je alles glashelder.
je gaat alles zien zoals het is. Niet zoals het volgens jouw opvattingen is. Je wordt dan automatisch een scepticus. De rest van de wereld gelooft in een droom.
Jij droomt ook, zo werkt de menselijke geest nu eenmaal, maar je weet dat je droomt.
En, wat Ruiz in een hele mooie metafoor vangt: Het is alsof je op een feest bent met duizend mensen waar iedereen dronken is behalve jij. De rest ziet de wereld door zijn emotionele wonden heen. Jij ziet hoe het werkelijk is.
Je kunt wel compassie hebben met de dronken mensen, want zo was jij ook. En als je wakker wordt is je hart een uiting van de geest, een uiting van liefde.
Vooral met de andere wakkeren, de andere nuchtere mensen op het feest, kun je plezier hebben.
De lering van de Tolteken gaat over het vinden van God in jezelf.
Tolteek betekent kunstenaar van de geest. Het vereist eenmaal een creatieve geest om voortdurend het licht te zien. Ontwaken is geen permanente staat. Het is een activiteit die om voortdurende alertheid vraagt.